Sigaretten en shag zijn de meest gerookte tabaksproducten door volwassenen.
Vragen?
Heb je vragen over roken, stoppen met roken of zoek je hulp? Bel de gratis Stoplijn (0800-1995) of ga naar ikstopnu.nl.
Heb je een vakinhoudelijke vraag?
Ben je (zorg)professional en heb je een vraag naar aanleiding van deze pagina? Neem dan contact op met Esther Croes.
Gebruik sigaret en shag onder volwassenen
Het aantal mensen dat rookt neemt af in Nederland. In 2023 rookte minder dan één op de vijf Nederlanders van 18 jaar en ouder (19%). 13,5% rookt dagelijks. In 2014 rookte nog 25,7% van de volwassenen. Mensen met een hoge opleiding roken minder vaak dan mensen met een middelbare of praktische opleiding. In 2023 rookte 2,7% van de volwassen Nederlanders ‘zwaar’: zij roken 20 of meer sigaretten of shagjes per dag.1Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor. CBS in samenwerking met RIVM en Trimbos-instituut. 2014-2023.
Gebruik sigaret en shag onder jongeren
Van de 12 tot en met 16-jarige scholieren had in 2021 17,2% wel eens gerookt. Binnen deze leeftijdscategorie rookte 2,5% dagelijks. Onder leerlingen van het vmbo is het gebruik van tabak in 2021 het hoogst. Zo heeft 22,5% van hen afgelopen maand gerookt, tegenover 5% van de vwo-leerlingen.2Boer M, van Dorsselaer S, de Looze M, de Roos S, Brons H, van den Eijnden R. HBSC 2021 Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland. Universiteit Utrecht: Utrecht. 2022.
Schadelijkheid roken en shag
Roken is slecht voor de gezondheid en kan schade aanrichten aan bijna alle organen in het lichaam. In Nederland overlijden jaarlijks ongeveer 19.000 mensen aan de gevolgen van roken. Van de mensen die aan longkanker sterven, kan 82% worden toegeschreven aan roken. Bij COPD is dat 76%.3Nationale Drug Monitor. Trimbos-instituut: Utrecht. [geciteerd 28 maart 2024].
Roken vergroot de kans op verschillende vormen van kanker, zoals longkanker, kanker in de mondstreek (keel, slokdarm, strottenhoofd, mondholte, lippen), en kanker in de borst, maag, blaas, nieren, baarmoederhals en alvleesklier.412 soorten kanker die je kunt krijgen door roken. KWF: Amsterdam. [geciteerd 28 maart 2024]. Daarnaast lopen rokers ook een verhoogd risico op hart- en vaatziekten zoals een verhoogde bloeddruk, een beroerte, een hartaanval en hartfalen.5U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. (2014) The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General. A Rep Surg Gen.
Roken is de belangrijkste veroorzaker van longziekten, zoals COPD, en verergert ademhalingsproblemen, zoals benauwdheid, piepend ademhalen, hoesten en astma-aanvallen. Verder kan roken verschillende ziekten in de mond veroorzaken of verergeren, zoals tandvleesontsteking, een verminderde reuk en smaak en aanslag op de tanden. Verschillende oogziekten komen ook vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers. Ten slotte verhoogt roken de kans op diabetes, de ziekte van Alzheimer, reumatoïde artritis, onvruchtbaarheid en complicaties bij een operatie.5U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. (2014) The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General. A Rep Surg Gen.
Zijn sigaretten en shag even ongezond?
Ja. De gezondheidsrisico’s van het gebruik van sigaretten en shag zijn vergelijkbaar. Bij zowel shag als sigaretten krijgt de roker de giftige verbrandingsproducten van tabak binnen, zoals teer en koolmonoxide. Deze stoffen zijn de belangrijkste veroorzakers van schade aan de gezondheid. Uiteindelijk krijgen rokers bij sigaretten en shag waarschijnlijk ongeveer evenveel rook en kankerverwekkende stoffen binnen.6Shahab L, West R, McNeill A. (2009) A comparison of exposure to carcinogens among roll-your-own and factory-made cigarette smokers. Addict Biol. [geciteerd 28 januari 2021];14(3):315–20.
Zijn filtersigaretten minder schadelijk dan shag?
Enigszins. Filters houden een deel van de teer uit de tabaksrook tegen, als de sigaretten met een machine wordt getest. Uit onderzoek blijkt echter dat mensen meer gaan roken als ze een filter gebruiken. Daardoor krijgen mensen die roken alsnog evenveel schadelijke stoffen binnen.7Talhout R, Richter PA, Stepanov I, Watson CV, Watson CH. (2017) Cigarette Design Features: Effects on Emission Levels, User Perception, and Behavior. Tob Regul Sci. 4(1):592–604. Er zijn aanwijzingen dat filtersigaretten hebben bijgedragen aan een toename van adenocarcinoom (een bepaalde vorm van longkanker) onder mensen die roken.8Song MA, Benowitz NL, Berman M, et al. (2017) Cigarette Filter Ventilation and its Relationship to Increasing Rates of Lung Adenocarcinoma. J Natl Cancer Inst. 109(12)
Bestaan er minder ongezonde sigaretten?
Nee. Alle producten waarin tabak wordt verbrand en geïnhaleerd zijn zeer ongezond. Er zijn wel allerlei producten op de markt die inspelen op de behoefte onder rokers aan minder ongezonde sigaretten. Vroeger werden zogenaamde ‘light’-sigaretten door de tabaksindustrie gepromoot als minder schadelijke sigaretten. ‘Light’-sigaretten zijn sinds 2002 verboden in de EU. 9Opties om sigaretten minder aantrekkelijk en verslavend te maken. RIVM: Bilthoven. 2023.,10Pauwels CGGM, Boots AW, Visser WF, Pennings JLA, Talhout R, van Schooten FJ, et al. (2020) Characteristic human individual puffing profiles can generate more TNCO than ISO and health Canada regimes on smoking machine when the same brand is smoked. Int J Environ Res Public Health. [geciteerd 28 januari 2021];17(9).
Nicotinevrije tabak
Nicotinevrije sigaretten bevatten genetisch gemodificeerde tabak of tabak waarvan nicotine is verwijderd.11Havermans A, Pieper E, Henkler-Stephani F, Talhout R. (2020) Feasibility of Manufacturing Tobacco with Very Low Nicotine Levels. Tob Regul Sci. 6(6):405–15. De schade van nicotinevrije tabak is vergelijkbaar met reguliere tabak bij hetzelfde gebruik.12Berman ML, Glasser AM. (2019) Nicotine Reduction in Cigarettes: Literature Review and Gap Analysis. Vol. 21, Nicotine and Tobacco Research. Oxford University Press. [geciteerd 28 januari 2021]. p. S133–44
Lees meer over nicotinevrije tabak >
Kruidensigaret
Kruidensigaretten bevatten meestal geen tabak en dus ook geen nicotine. In plaats daarvan worden andere planten verbrand. Voor zover bekend is de rook van kruidensigaretten even schadelijk als tabaksrook.13Abdel Rahman RT, Kamal N, Mediani A, Farag MA. How Do Herbal Cigarettes Compare To Tobacco? A Comprehensive Review of Their Sensory Characters, Phytochemicals, and Functional Properties. ACS Omega. 2022;7(50):45797-45809. doi:https://doi.org/10.1021/acsomega.2c04708
Lees meer over de kruidensigaret >
Mentholsigaretten
Mentholsigaretten hebben een frisse smaak die minder met (schade door) tabak wordt geassocieerd. Menthol zorgt ervoor dat rook dieper kan worden geïnhaleerd. Er zijn aanwijzingen dat menthol in sigaretten de kans op hart- en vaatziekten en kanker als gevolg van roken vergroot.14Tobacco Prevention EN for S and. (2020) Ban on menthol cigarettes: European Union member states shall prohibit the placing on the market of tobacco products with a characterising flavour. Tob Prev Cessat. [geciteerd 28 januari 2021]. Sinds mei 2020 mogen sigaretten en shag met menthol niet meer verkocht of gemaakt worden in de Europese Unie.15Kamerstuk 32 011Tabaksbeleid Nr. 80. Overheid.nl. [geciteerd 20 februari 2024].
E-sigaret (vape)
Elektronische sigaretten (e-sigaretten of vapes) bevatten geen tabak en er wordt niets verbrand. Bij e-sigaretten wordt vloeistof verhit en de damp ingeademd. Een e-sigaret mist veel van de giftige verbrandingsproducten van tabak, maar in de damp komen wel schadelijke stoffen vrij, zoals nicotine en propyleenglycol, en (sporen van) giftige en kankerverwekkende stoffen. De schadelijkheid van e-sigaretgebruik op lange termijn is onbekend, maar een e-sigaret lijkt volgens het beschikbare onderzoek voor rokers minder schadelijk dan een tabakssigaret.16Schaap J, Troelstra S, Croes E, Willemsen M. Factsheet Elektronische sigaretten (vapes). Trimbos-instituut: Utrecht. 2020. Voor niet-rokers, zoals jongeren, wordt de e-sigaret altijd afgeraden omdat e-sigaretgebruik kan leiden tot nicotineverslaving en mogelijk een opstapje kan vormen naar het roken van tabakssigaretten.
Lees meer over de e-sigaret (vape) >
, 18National Academies of Sciences Engineering and Medicine. (2018) Public Health Consequences of E-Cigarettes. Washington, DC: National Academies Press.
Verhitte tabak
Het principe van verhitte tabak is dat de tabak niet wordt verbrand, maar verhit tot maximaal 350 °C door middel van een kleine elektronische warmtestaaf.17Van Aerde M, Willemsen M, Croes E. Verhitte Tabak. Trimbos-instituut: Utrecht. 2023.
In de praktijk wordt de tabak vaak wel verbrand. Onderzoek naar verhitte tabak door de tabaksindustrie zelf propageert dat verhitte tabak minder ongezond is dan het roken van tabakssigaretten. Verhitte tabak produceert minder schadelijke stoffen dan de tabakssigaret, maar kan nog altijd leiden tot gezondheidsschade aan de longen en het hart- en vaatstelsel.18World Health Organization. (2020). Heated tobacco products: information sheet - 2nd edition. Er is er nog te weinig onafhankelijk onderzoek om uitspraken te doen over de gezondheidseffecten op de lange termijn.17Van Aerde M, Willemsen M, Croes E. Verhitte Tabak. Trimbos-instituut: Utrecht. 2023.
Rook je zelf of iemand in je omgeving?
> Bezoek dan rokeninfo.nl voor meer informatie over sigaretten en shag
